Dziś mam dla Was coś wyjątkowego, trochę trudnego w odbiorze, ale jednak przydatnego, jeżeli jesteś fanką wełny i chcesz świadomie ją kupować.
Kilka miesięcy temu spotkałam się z Basią, która mieszka w Norwegii i pracuje w miejscu, gdzie „produkuje się” wełnę. Moich pytań nie było końca, dowiedziałam się wielu ciekawych rzeczy. Częścią z nich jestem w stanie się z Wami podzielić. Dzięki OGROMNEMU zaangażowaniu Basi, mam dziś dla Was serię filmów, które odpowiadają na ciekawe pytania:
Jak powstają włóczki?
Czy cena ma znaczenie?
Co sprawia, że wełna się kurczy?
Poniżej znajdziesz link do norweskiego programu Forbrukerinspektørene (FBI)
https://tv.nrk.no/serie/forbrukerinspektoerene/2016/MDHP11004416/avspiller
Tak, materiał jest po norwesku. Może któraś z Was ma to szczęście i rozumie ten język. Dla tych, z Was, które nie rozumieją, mamy tłumaczenie przygotowane przez Basię. Jak ja oglądałam materiał? Miałam zminimalizowany teskt tłumaczenia w dokumencie Worda i przewijałam go razem z filmem, aby wiedzieć, co jest mówione. Możesz oglądać na telefonie i czytać na komputerze. Wybór należy do Ciebie.
Lecimy:
Forbrukerinspektørene (FBI): Program o konsumenckich inspektorach którzy wykrywają oszustwa i przekazują wiedzę, aby stać się mądrzejszym konsumentem.
00:05 Alpaka, moher. merino (wełna z merynosów), finull (cienka przędza wełniana)… Do wyboru jest tyle włóczek.
00:12 A wiemy skąd pochodzi włóczka z której robimy na drutach? (tu chodzi o pochodzenie wełny z której wykonana jest włóczka)
00:43 Do wyboru jest wiele włóczek. Fala dziergania (robienia na drutach) przechodzi przez cały kraj (Norwegię).
00:48 Chcesz dziergać szybko, używasz Easy. PT5 Sport – na spodnie dziecięce i podobne. (Easy oraz PT5 Sport – „nazwy handlowe”włóczek)
00:56 Bardzo fajna na swetry, wytrzymała w praniu
00:59 Wełna marino jest świetna na ubrania dziecięce ponieważ jest miękka
01:03 Kupujemy włóczki za półtora miliarda (koron) rocznie
01:08 Która tutaj jest norweska? Finnullen (finnull – „nazwa handlowa” cienkiej włóczki wełnianej) firmy Rauma jest norweska (wykonana z wełny norweskiej)
01:12 To jest również dobra część norwesko-norweskiej wełny.
01:18 Dzierganie jest wszędzie. Muszę mieć wokół gwiazdę
01:23 Będę miała bling w ściągaczu, czy nie? (bling – nazwa cienkiej fantazyjnej przędzy poliestrowej np. z cekinami)
01:27 Użyję bling w ściągaczu i gwieździe.
01:31 Bling w ściągaczu może sprawiać ból. Zobaczymy.
01:37 Włóczka nie powinna kłuć. Musi się nią łatwo dziergać.
01:42 Ja kupuję najwięcej norweskiej włóczki. Easy jest z wełny owczej. (Easy – „nazwa handlowa”)
01:47 To dobrze że z Norwegii, liczę się z tym (jest to dla mnie ważne że norweskie)
01:50 Ale czy dziergamy z norweskiej wełny?
01:56 To wie dużo na ten temat entuzjastka (wielbicielka) wełny Tone Skårdal Tobiasson.
02:01 To wygląda bardzo norwesko. Ta tutaj Dalle Hakkespett (6-nitkowa przędza wełniana superwash –można porać w pralce- wzmocniona poliamidem. To dobra i trwała przędza do wełnianych skarpet spodni )
02:07 Czy to norweska wełna? Tu nie jest napisane skąd pochodzi wełna. Viking Raggen – ta włóczka wygląda na norweską.
02:13 Jesteśmy na górze w Jotunheimen (góry). Ale tu jest „wykonano w Chinach”
02:20 Tu jest zdjęcie norweskich owiec. Østlandsgarn – włóczka z południowo-wschodniej części Norwegii
02:25 Tutaj jest bardzo mało. Sandnes Garn. Miękka przędza wełniana.
02:31 To jest wyprodukowane w Norwegii, ale nie jest podane skąd pochodzi wełna.
02:37 Jak wiele z tych włóczek jest norweskiej wełny? Bardzo mało
02:41 To jest trudne dla konsumentów znaleźć – która włóczka jest norweską wełną. I gdzie została wykonana.
02:51 Tutaj jest podane 100% czystej wełny ale nie jest podane że to norweska wełna.
02:56 Jest się trochę oszukanym. Myśli się. że dzierga się z norweskiej wełny a to nie jest norweska wełna.
03:02 Liczyłam się z tym że to jest norweska wełna skoro było logo Sandnes. (Włóczka z logo norweskiej firmy Sandnes Garn) ale włóczka ta została tylko wyprzędziona w Norwegii.
03:08 Dlaczego tak ważne jest wiedzieć skąd pochodzi wełna?
03:12 Ponieważ jest tyle rzeczy o których nie wiemy. Chodzi o chemikalia w produkcji i bardzo wiele rzeczy o których konsument nie może wiedzieć
03:23 Czy pochodzenie wełny gra jakąś rolę jeżeli chodzi o jakość?
03:28 Tak. Jeśli zna się pochodzenie wełny, można dowiedzieć się więcej o jej jakości.
03:35 Jeśli jest to wełna norweska, to będzie wytrzymała, miała ładny połysk i bardzo dobrą sprężystość. Jeśli pochodzi z innych miejsc, będzie miała inną jakość.
03:49 Więc powrót do łańcucha wartości aby poznać pochodzenie wełny, ma wartość.
03:54 Jeśli wełna nie pochodzi z norweskich owiec, więc skąd pochodzi?
03:59 Jesteśmy w drodze do Sandnes i największej norweskiej przędzalni.
På garnfabrikk i Sandnes (W przędzalni w Sadnes) – tu właśnie pracuje Basia 🙂
11:05 Nie jest łatwo dowiedzieć się skąd pochodzi wełna z której robimy na drutach.
11:13 Motki dają norweskie skojarzenie, ale może nie są tak norweskie?
11:18 W Sandnes znajduje się największa norweska fabryka przędzy.
11:23 To jest norweska wełna. Bardzo dobra jakość, ale trochę szorstka.
11:29 Jak dużo sprzedajecie norweskiej wełny? Około 20%
11:34 To znaczy że więcej sprzedajecie wełny zagranicznej? Tak.
11:37 To jest norweska wełna, która będzie prana. To wygląda jak Glava (wełna do ociepleń).
11:43 Sandnes Garn jest jedyną firmą, która pierze wełnę na dużą skalę w Norwegii.
11:48 Inne przędzalnie wysyłają wełnę do Anglii (aby wyprać)
11:52 Tutaj jest gotowa, wyprana wełna? Tak.
11:57 Teraz jest dużo bardziej miękka. Tak
11:58 Teraz muszę powąchać. Pachnie czysto.
12:04 Aby rozluźnić włókna należy poddać wełnę (runo) wielokrotnemu zgrzebleniu (Zgrzeblenie ma na celu rozdzielenie pęczków włókien na włókna pojedyncze, wymieszanie ich i oczyszczenie oraz uformowanie taśmy)
12:12 O! Spójrz tutaj!
12:14 Mogę to zrobić? Tak.
12:17 W połowie drogi (procesu zgrzeblenia „rozluźniania”) wełna jest dużo bardziej rozluźniona.
12:23 To jest złożony proces. Zgrzeblenie, przędzenie i nawijanie.
12:28 To zajmuje tydzień zanim wełna stanie się gotowym motkiem.
12.34 Wcześniej będzie farbowana. To jest wymagający chemiczny proces.
12.39 Ta przędza jest nawinięta w zwoje, które zawieszone są na palach a następnie będą umieszczone w maszynie farbiarskiej.
12:45 Tutaj robicie to sami. Macie taką samą kontrolę przy wełnie importowanej – jakich używają chemikaliów? Nie.
12:53 Co myślisz o tym?
12:58 Norwegia ma ścisłe przepisy. Zresztą cała Unia Europejska ma ścisłe przepisy.
13:02 I to bardzo dobrze, ponieważ wtedy wiemy, że jesteśmy najbardziej możliwie przyjaźni środowisku.
13:16 Tutaj mamy mini alpakę. Wybarwiona, wysuszona i gotowa do motkowania (nawinięcia motków)
13:23 O! Niesamowicie przyjemne.
13:33 Każdego roku firma produkuje 14 milionów motków. Ale dalej nie wiemy skąd pochodzi wełna.
13:44 Tutaj mamy norweską wełnę. I jest napisane 100% norweska wełna.
13:48 Na innych jest napisane 100% wełna
13:52 Dlaczego nie jest napisane skąd wełna pochodzi?
13:55 Takiego pytania nigdy nie dostałem. Nigdy się nad tym nie zastanawiałem.
14:01 Nigdy o tym nie myślałem. Jak uważasz dlaczego kupujący o tym myślą?
14:02 Jak uważasz co klienci którzy kupują tę wełnę, użytkują ją w gotowych ubraniach myślą, że skąd pochodzi wełna?
14:10 Tego nie wiem
14:14 Ale może myślą, że wełna pochodzi z Norwegii.
14:16 Sandnes jest największą przędzalnią w Norwegii
14:21 Oni używają 21% norweskiej wełny w produkcji przędzy.
14:24 Reszta pochodzi z Południowej Ameryki i Australii
14:25 Następna to Rauma. Oni używają 75% norweskiej wełny w swojej przędzy
14:32 Hillesvåg używa 80% norweskiej wełny.
14:36 Dale nie produkuje już przędzy w Norwegii. Wełnę z Południowej Ameryki i Australii używają w swoich motkach. Tylko pół procent produkcji przędzy jest z norweskiej wełny. Wełna ta podróżuje do Chin do przędzalni a potem wraca do Norwegii.
14:52 Inne norweskie marki jak Gjesdal, Du Store Alpakka, Drops używają zagranicznej wełny produkowanej również za granicą.
15:03 Pół godziny drogi z Sandnes Garn znajdujemy Oltedal. I tam jest Viking of Norway. Oni również sprzedają włóczkę.
15:14. Cześć! Witamy w Viking. Gdzie znajduje się wasza fabryka? Nie mamy fabryki w Norwegii.
15:26 Mamy świetne fabryki za granicą.
15:29 Jak dużo wełny pochodzi z Norwegii? Właściwie nic.
15:35 Chodzi o to, że norweska wełna jest trochę szorstka i nie jest odpowiednio „dobra”
15:42 Kiedy patrzę na wasze motki, widzę norweską flagę i norweskie motywy: zorzę polarną, Odin – nordycki bóg wojny, Aurora (może chodzi o norweską piosenkarkę?)…
15:52 Jakbyś pomyślał, skąd pochodzi wełna?
15:59 Gdy patrzysz na te loga o których mówimy dzisiaj – ludzie będą znali na pewno norweską flagę – ale nie uważam, że jest to zakłócenie prawdy.
16:13 Nie ukrywamy się, że produkujemy w innych miejscach.
16:13 W Internecie piszecie o owcach z Sirdalsheiene (Sirdal – miejscowość w Norwegii)
16: 23 Stawiacie wiele na to co norweskie. Dlatego naturalne jest myśleć – że to jest tam skąd wełna pochodzi.
16:32 Tak, ktoś może tak pomyśleć, ale trzeba uważnie czytać przez to – że jest to tło długiej tradycji w Rogaland (norweskie województwo) używać norweskiej wełny.
16:48 Ale np. ta tutaj, skąd ta wełna Vikingraggen pochodzi?
16:53 Ta pochodzi z Urugwaju. Tu nic nie jest o tym napisane.
16:57 Zwykle się tego nie pisze. Nikt nie pisze tego na banderoli.
17:06 Zatem wełna jest międzynarodowym rynkiem, a norweskie owce mało przyczyniają się w produkcji przędzy wełnianej.
17:12 Tylko 20% wełny od norweskich owiec trafia na norweski rynek. Reszta będzie dywanami i innymi produktami za granicą.
17:22 Nie jest napisane norweska wełna- to prawdopodobnie nią nie jest.
17:26 Czy jakość jest gorsza?
17:30 Wełna norweska ma specjalne właściwości ale jest grubsza i może trochę kłuć.
17:39 Jeżeli w jakości chodzi o „dłuższą żywotność” to norweska wełna wygrywa. I wtedy bardziej miękka wełna przegrywa.
17:45 Jeżeli w jakości chodzi o miękkość to wełna zagraniczna wygrywa.
17:55 Teraz to miękkość sprzedaje się najlepiej. Alpaka i merino są najbardziej popularne
18:01 Czy jest różnica między tanią a drogą wełną? To będziemy testować.
Garn- test ( badanie przędzy)
24:55 Mało przędzy którą kupujemy w sklepach pochodzi od norweskich owiec. Wełna pochodzi z miejsc jak Ameryka Południowa, Australia i Afryka Południowa, ale to bardzo rzadko podane jest na motkach skąd wełna pochodzi.
25:09 A zatem klient widzi tylko rodzaj wełny, producenta oraz cenę.
25:13 Czym interesują się ludzie przy wyborze przędzy?
25:16 Aby była miękka. Dorośli chętnie wybierają alpakę. Rodzice małych dzieci wybierają merino. Bo grzeje bardziej niż zwykła wełna i jest całkiem cienka, więc jest świetna dla dzieci.
25:32 Wełna merino w sklepach różni się ceną. Wybraliśmy 5 popularnych przędz na odzież dziecięcą od pięciu różnych dostawców. Czy jest jakaś różnica?
25:42 To będziemy testować
25:50 Witam. Jak możesz przetestować te motki przędzy?
25:53 Ważne pytanie jest takie czy są tak cienkie jak powinny? Czy włókna są tak cienkie jakie oczekujemy od tej wełny. Możemy również zobaczyć czy są tylko włókna wełniane w przędzy.
26:07 Jak to mierzycie? Wybieramy mikroskop za pomocą którego możemy zobaczyć coś co jest tak cienkie.
26:17 Aby przędza była miękka, muszą włókna wełny być cienkie.
26:22 Im cieńsze włókna tym bardziej miękka przędza.
26:26 Ważne jest również poszukanie połamanych albo uszkodzonych włókien, ponieważ to pogarsza przędzę. Wszystkie przędze są superwash, ale co to właściwie jest?
26:40 Superwash jest to zabieg, który sprawia że wełna jest odporna na pranie w pralce. (Wełna poddawana jest procesowi chemicznemu, który wygładza jej powierzchnię)
26:50 Naokoło każdego pojedynczego włókna wełny leży gęsta warstwa łusek.
26:56 Kiedy wełna jest w dobrym stanie łuski leżą blisko siebie.
26:58 Gdy wełna będzie narażona na działanie czegoś, czego nie lubi, np. alkalia w detergentach – łuski które są na powierzchni włókna zaczynają „jeżyć się”, i gdy jednocześnie poruszamy nimi (jak pralka) wtedy włókna „idą” na przeciw siebie, zahaczając się łuskami. Wtedy uzyskujemy efekt kurczenia się.
27:12 Superwash przyczynia się do chemicznego zredukowania łusek, następnie są sklejone cienką warstwą po zewnętrznej stronie.
27:25 Wszystkie procesy związane z tekstyliami obciążają środowisko, np. takie jak superwash, więc nie używaj tego gdy nie potrzebujesz. Potrzebne jest gdy pomaga ubraniom żyć dłużej. Typowy przykład to ubrania dziecięce, które są bardzo często prane. Wtedy możesz cieszyć się z obróbki superwash.
27:40 Badania są gotowe. Jest jakaś różnica między tanimi a drogimi?
27:50 Co znaleźliście?
27:52 Wszystkie są w 100% wełniane. Wszystkie pokazują dobrą jakość włókien. Mało połamanych włókien. Badaliśmy również grubość. Wszystkie mieszczą się w obszarze jakim oczekujemy od wełny merino. Wszystkie przędze zawierają cienkie włókna.
28:19 Czyli nie ma dużych różnic w jakości? Są małe różnice.
28:22 Była spora różnica w cenie. Cena i jakość są powiązane?
28:25 Nie, jeśli tylko patrzysz tylko czy przędza jest cienka i miękka.
28:29 Czyli, jeśli chcesz kupić najbardziej miękką, możesz wybrać najtańszą?
28:38 Na to wygląda.
28:40 Szalik (chcę zrobić na drutach szalik – co potrzebuję). Duże druty. Tutaj są druty (numer) 7. Børstet alpakka (nazwa handlowa bardzo puszystej wełnianej włóczki z alpaki). Powrót do lat 80tych. Tutaj jest z brokatem. Jest zbyt duży wybór.
Dodatkowo,
na stronie Toptextil (tutaj akurat przędze używane w tapicerstwie, ale i tak jest to ciekawe do zobaczenia) Basia znalazła wiele filmików dotyczących całego procesu technologicznego tkanin – od włókna po gotowy produkt. Tak naprawdę proces produkcji przędz z włókien syntetycznych i naturalnych różni się przede wszystkim etapem powstania włókna. Natomiast proces przygotowawczy do procesu przędzenia i samo przędzenie już jest bardzo zbliżony.
https://www.youtube.com/watch?v=UxiB0sFDbHU
Na 1:07 minucie tego filmu jest pokazany proces czesania i przędzenia – taka samo jest w przypadku produkcji przędz wełnianych.
odcinek 2 Laboratorium przędzy
https://www.youtube.com/watch?v=OrVkkVOAmx0&list=PLPYqIkAAoLgtmqgfFMNx2R_0gOMCxQ8et&index=9
odcinek 3 Produkcja tkanin
https://www.youtube.com/watch?v=_nmLrvErQ-M&list=PLPYqIkAAoLgtmqgfFMNx2R_0gOMCxQ8et&index=8
odcinek 4 Produkcja welwetu
https://www.youtube.com/watch?v=yi2mmGkzvkY&list=PLPYqIkAAoLgtmqgfFMNx2R_0gOMCxQ8et&index=7
odcinek 5 Barwiarnia
https://www.youtube.com/watch?v=3YNKhdLxAXE&list=PLPYqIkAAoLgtmqgfFMNx2R_0gOMCxQ8et&index=6
odcinek 6 Laboratorium koloru
https://www.youtube.com/watch?v=BtX7o2QL5Ow&list=PLPYqIkAAoLgtmqgfFMNx2R_0gOMCxQ8et&index=5
odcinek 7 – Jak powstaje Cleanaboo (ważne dla tkanin obiciowych)
https://www.youtube.com/watch?v=IA41hU_E0QE&list=PLPYqIkAAoLgtmqgfFMNx2R_0gOMCxQ8et&index=4
Jeżeli interesują Cię inne aspekty tkanin obiciowych, na YT jest więcej filmów tej firmy.